Neden ölülerin ardından fatiha okuruz?

--------------------------------------------------------------------------------

Bizim kültürümüzde Fatiha suresi denilince hemen akla ölüler gelir. Bu münasebetle de her ölünün mezar tasina :"Ruhuna Fatiha" ibaresini yazdirmak oldukça yaygin bir gelenektir.

Toplumumuzdaki hakim inanca göre, en azindan üç Ihlas bir Fatiha okuyup sevabini geçmislerinin ruhuna bagislamak, hayattaki yakinlari için ölülere karsi âdeta bir vecibedir, en azindan yapilmasi gereken bir insanlik görevidir...

Biz millet olarak Kur'an-i Kerim'i, genelde indirilis amacina uygun tarzda ögrenip bilgi edinmek; Rabbimizi, insan da dahil bütün evreni akibetimizin ne olacagini tanimak ve ona göre bir hayat tarzi seçmek maksadiyla degil de anlamadigimiz halde, ibadet ve sevap kastiyla lafzini okuruz. Sonra da, "...bundan hasil olan ecr-ü mesûbati evvelen bizzat..." der ve Hz. Peygamber'in ruhundan baslayarak ulemanin, sulehanin ve bil cümle islam ümmetinin... ruhlarina, daha sonra da kendi geçmislerimizin ruhlarina bagislariz.

Bizde devam eden bu gelenege ve yaygin anlayisa göre Fatiha suresi, hayattaki insanlar için degil, sanki ölüler için indirilmis ve o mânada okunmasi icap eden bir suredir.

Halbuki, bütün olarak ne Kur'an'in ne de Fatiha suresinin indirilis amaci ölülerdir. Asil amaç hayattaki insandir; onun hidayetinden /kilavuzlugundan yararlanarak insanî özelliklerini ve serefini korumak, Cenab-i Hakk'in rizasina uygun bir dünya hayati yasamaktir.


Yukarida da degindigimiz gibi bu sûre, namazlarin her rekâtinda veya namaz disinda bilinçli /suurlu olarak ve manasini da bilip zihninden geçirerek okuyan mü'minler ile Allah arasinda önemli bir bag kurup yeni bir sözlesmenin /ahdin yapilmasini saglamaktadir.

Ölüm olayi ve ölülerin bulundugu ortamlar sebebiyle Fatiha'nin okunmasi ise,

ölümü hatirlayip ayni akibetin yarin, belki de daha yakin bir zamanda bizim de basimiza gelecegi düsüncesiyle imanimizi hatirlayarak Yüce Mevlamiz ile hemen, orada yeniden iletisim kurup ezeldeki sözlesmeyi yenilemek için olmalidir...

Fatiha suresi
Allah'in yüce, essiz ve emsalsiz bir Ilah, saygi deger, serefli bir Rabb oldugunu gönülden ifade ediyor; her seyin ancak O'nun Rahman vasfi ve yaratilmislara merhameti ile varligini devam ettirebildigini ikrar ve ifade ediyor; dünya hayati sona erdikten sonra kurulacak olan hesap gününüde Mülk'ün ve Emr'in sahibinin yine O oldugunu, O'nun izni ve dilemesi olmadikça hiç bir sefaatin ve sefaatçinin olamayacagini söylüyor.

Iste bu bilgi ve imanin sonucu olarak da âdeta söyle demek istiyor:

Allah'im! Seni, baska hiç bir varlikta bulunmayan bu üstün ve yüce vasiflarinla taniyorum. Alemlerin /tüm yaratilmislarin oldugu gibi benim de dünya hayatindaki varligim, varlmigimin devami, ölümüm de dahil her seyimin senden olduguna süphesiz inaniyorum. Ahirette beni tekrar dirilterek dünya hayatinda yapip-etmelerimle hesaba çekip, amellerimi degerlendirecek yegâne hâkimin sen oldugunu seksiz olarak tesdik ediyorum... Senin esinin, denginin ve benzerinin olmadigina imanim tamdir.

O halde ben, niçin senden baska bir rabb edinip de onun önünde egileyim ki?!... Ben senden baska tanri tanimiyorum... Aklini kullanmayan cahil, dinsiz ve inkârcilarin yaptigi gibi nefsî arzularima, yaratilmis hiç bir varliga asla tapmiyorum.

Bundan dolayi ey Rabb'imiz! "Biz inanlar, sadece sana ibadet ediyoruz ve sadece senden yardim diliyoruz!..."
Bu ifadeleri ile kul ezelde, Elest Bezminde (Bkz.A'raf, 7/172-173) Allah'la kendisi arasinda akdedilmis olan kulluk sözlesmesini ve sâdece O'na ubudiyetteki /kulluk kesin kararliligini tekrarlayip yineledikten sonra bu imanini devam ettirebilmesi için adeta söyle yalvarmasi gerekiyor:

Rabbimiz! Bu iman ve bu ikrarimizla birlikte hayatimizi, haber verdigin yakîn /ölüm gelinceye kadar sürdürebilmemiz için senin hidayetine, yani yol göstermene ve bizi dogru yolda muvaffak kilmana sonsuz ihtiyacimiz var. Bizi nefsimizin, çevremizin ve seytanin eline birakma!

Bizi, Dogru Yola, gazap ettigin fasiklarin ve dogru yoldan sapmis olan kâfirlerin disinda özel nimet verdigin Nebilerin, Siddîlerin, Sehitlerin ve Salihlerin yolu olan Sirat-i Müstakime ilet!

Bizce Fatiha Suresinin ölü ile degil, ölümlü insan ile iliskisi iste bu olmalidir.

Sevabi, yani bu sureyi okumanin karsiligi ise, bu sureyi uyanik bir kalp ve bilinçle okuyan kimsenin Allah ile sözlesmesini yenilemesidir. Ayrica suurlu bir mü'min olarak yasamanin insana saglayacagi manevi doyum /itminan ve haz da karsilik /sevap olarak kâfidir... Bunun ötesi Allah'a kalmistir. O'nun lütfunun ve ihsaninin siniri elbette yoktur! O, diledigi seyi yapmakta serbesttir...